सक्रिय कार्बन बाजार

२०२० मध्ये, आशिया पॅसिफिकने जागतिक सक्रिय कार्बन बाजारपेठेत सर्वात मोठा वाटा उचलला होता. चीन आणि भारत हे जागतिक स्तरावर सक्रिय कार्बनचे दोन आघाडीचे उत्पादक आहेत. भारतात, सक्रिय कार्बन उत्पादन उद्योग हा सर्वात वेगाने वाढणाऱ्या उद्योगांपैकी एक आहे. या प्रदेशातील वाढती औद्योगिकीकरण आणि औद्योगिक कचऱ्यावर प्रक्रिया करण्यासाठी सरकारी पुढाकारांमध्ये वाढ झाल्यामुळे सक्रिय कार्बनचा वापर वाढला. लोकसंख्या वाढ आणि औद्योगिक आणि कृषी उत्पादनाची उच्च मागणी जलसंपत्तीमध्ये कचरा सोडण्यास जबाबदार आहे. मोठ्या प्रमाणात कचरा निर्मितीशी संबंधित उद्योगांमध्ये पाण्याची मागणी वाढत असल्याने, आशिया पॅसिफिकमध्ये जल प्रक्रिया उद्योगाचा वापर होतो. पाण्याच्या शुद्धीकरणासाठी सक्रिय कार्बनचा मोठ्या प्रमाणात वापर केला जातो. यामुळे या प्रदेशातील बाजारपेठेच्या वाढीस हातभार लागेल अशी अपेक्षा आहे.

कोळशावर चालणाऱ्या वीज प्रकल्पांमधून पारा उत्सर्जन होते आणि ते पर्यावरण आणि मानवी आरोग्यासाठी धोकादायक असतात. अनेक देशांनी या वीज प्रकल्पांमधून बाहेर पडणाऱ्या विषारी पदार्थांच्या प्रमाणावर नियमन केले आहे. विकसनशील देशांनी अद्याप पारावर नियामक किंवा कायदेशीर चौकट स्थापित केलेली नाही; तथापि, हानिकारक उत्सर्जन रोखण्यासाठी पारा व्यवस्थापनाची रचना केली आहे. चीनने अनेक मार्गदर्शक तत्त्वे, कायदे आणि इतर मोजमापांद्वारे पाराद्वारे होणारे प्रदूषण रोखण्यासाठी आणि कमी करण्यासाठी पावले उचलली आहेत. पारा उत्सर्जन कमी करण्यासाठी हार्डवेअर आणि सॉफ्टवेअरसह प्रगत नियंत्रण तंत्रज्ञानाचा वापर केला जातो. सक्रिय कार्बन ही या तंत्रज्ञानाच्या हार्डवेअरमध्ये हवा फिल्टर करण्यासाठी वापरल्या जाणाऱ्या सर्वात प्रमुख सामग्रींपैकी एक आहे. पारा विषबाधेमुळे होणारे रोग रोखण्यासाठी पारा उत्सर्जन नियंत्रित करण्याचे नियम अनेक देशांमध्ये वाढले आहेत. उदाहरणार्थ, जपानने गंभीर पारा विषबाधेमुळे होणाऱ्या मिनामाटा रोगामुळे पारा उत्सर्जनावर कठोर धोरणे स्वीकारली. या देशांमध्ये पारा उत्सर्जनाला तोंड देण्यासाठी सक्रिय कार्बन इंजेक्शन सारख्या नाविन्यपूर्ण तंत्रज्ञानाची अंमलबजावणी केली जाते. अशाप्रकारे, जगभरात पारा उत्सर्जनासाठी वाढत्या नियमांमुळे सक्रिय कार्बनची मागणी वाढत आहे.

प्रकारानुसार, सक्रिय कार्बन बाजार पावडर, दाणेदार आणि पेलेटाइज्ड आणि इतरांमध्ये विभागलेला आहे. २०२० मध्ये, पावडर विभागाने सर्वात मोठा बाजार हिस्सा व्यापला होता. पावडर-आधारित सक्रिय कार्बन त्याच्या कार्यक्षमतेसाठी आणि वैशिष्ट्यांसाठी ओळखले जाते, जसे की सूक्ष्म कण आकार, ज्यामुळे शोषणाचे पृष्ठभाग क्षेत्र वाढते. पावडर-आधारित सक्रिय कार्बनचा आकार ५-१५०Å च्या श्रेणीत आहे. पावडर-आधारित सक्रिय कार्बनची किंमत सर्वात कमी आहे. पावडर-आधारित सक्रिय कार्बनचा वाढता वापर अंदाज कालावधीत मागणी वाढवत राहील.

वापराच्या आधारावर, सक्रिय कार्बन बाजार जल प्रक्रिया, अन्न आणि पेये, औषधनिर्माण, ऑटोमोटिव्ह आणि इतरांमध्ये विभागलेला आहे. २०२० मध्ये, जगभरातील वाढत्या औद्योगिकीकरणामुळे जल प्रक्रिया विभागाचा बाजारातील सर्वात मोठा वाटा होता. सक्रिय कार्बनचा वापर पाणी फिल्टरिंग माध्यम म्हणून सुरूच राहिला आहे. उत्पादनात वापरले जाणारे पाणी दूषित होते आणि ते जलसाठ्यात सोडण्यापूर्वी त्यावर प्रक्रिया करणे आवश्यक असते. अनेक देशांमध्ये जल प्रक्रिया आणि दूषित पाणी सोडण्याबाबत कठोर नियम आहेत. सक्रिय कार्बनची उच्च शोषण क्षमता त्याच्या सच्छिद्रतेमुळे आणि मोठ्या पृष्ठभागाच्या क्षेत्रफळामुळे, पाण्यातील दूषित घटक काढून टाकण्यासाठी त्याचा मोठ्या प्रमाणावर वापर केला जातो.

सक्रिय कार्बन तयार करण्यासाठी या कच्च्या मालाच्या आयातीवर अवलंबून असलेल्या अनेक देशांना साहित्य खरेदी करताना मोठ्या आव्हानांचा सामना करावा लागला. यामुळे सक्रिय कार्बन उत्पादन स्थळे अंशतः किंवा पूर्णपणे बंद पडली. तथापि, अर्थव्यवस्था त्यांचे कामकाज पुन्हा सुरू करण्याची योजना आखत असताना, जागतिक स्तरावर सक्रिय कार्बनची मागणी वाढण्याची अपेक्षा आहे. सक्रिय कार्बनची वाढती गरज आणि उत्पादन क्षमता वाढवण्यासाठी प्रमुख उत्पादकांकडून मोठ्या प्रमाणात गुंतवणूक यामुळे अंदाज कालावधीत सक्रिय कार्बनची वाढ होण्याची अपेक्षा आहे.